ADENOİD HİPERTROFİ İLE ALERJİK RİNİT İLİŞKİSİ: ADENOİD VOLÜMÜ ETKİLİ Mİ?

Özet

Yöntem ve Gereçler: Çalışmaya 209 (144 adenoid hipertrofili grup, 65 kontrol grubu) çocuk dahil edildi. Çocukların burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma, göz kaşıntısı, postnazal akıntı şikayetleri Toplam Nazal Semptom Skoru kullanılarak, alerjik rinit ile ilgili semptomları Vizüel Analog Skor kullanılarak değerlendirildi.

Bulgular: Adenoid hipertrofisi olan ve olmayan çocuklar arasında Toplam Nazal Semptom Skoru ve Vizüel Analog Skor arasında istatiksel olarak anlamlı farklılık saptandı (p < 0.001). Adenoid hipertrofisi ile Vizüel Analog Skor (p: 0.86; p<0.001 ) ve Toplam Nazal Semptom Skoru (p: 0.83; p<0.001) skorları arasında pozitif korelasyon tespit edildi.

Sonuç: Bu çalışmada, adenoid hipertrofisi olan hastalarda adenoid volümü arttıkça alerjik rinit semptomlarının şiddetinin de arttığı belirlenmiştir. Adenoid hipertrofisi olan hastalarda tedavi başarısı, alerjik rinit açısından çocuk alerji uzmanları ile birlikte değerlendirilerek arttırılabilir.

Giriş

Alerjik rinit çocukluk çağında sık görülen solunum sistemi hastalıklarından biridir. Alerjenlere karşı IgE aracılığı ile oluşan inflamatuar reaksiyon sonucu meydana gelmektedir.

Alerjik rinitte görülen tipik semptomlar hapşırık, burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve burun kaşıntısı olup hastalarda bu semptomların değişik kombinasyonları görülebilir. Bu semptomlar genellikle tedavi ile ya da spontan olarak gerileyip tekrar ortaya çıkan ataklar şeklindedir [2].

Yapılan çalışmalarda VAS (Vizüel Analog Skor) ve TNSS (Toplam Nazal Semptom Skoru)'nin alerjik rinit tanısında ve şiddetinin saptanmasında kullanılabilirliğini gösterilmiştir [3,4].

Bu çalışmada adenoid hipertrofisi olan çocuklarda VAS ve TNSS skorlarını tespit ederek, AH derecesi ile alerjik rinit semptomlarının varlığınının araştırılması hedeflenmiştir. Ulaşabildiğimiz veri tabanlarında yaptığımız literatür taramasında çalışmamız AH olan çocuklarda VAS ve TNSS skorlarının birlikte değerlendirilmesi açısından yapılan ilk çalışma özelliğini taşımaktadır.

Yöntem ve Gereçler

Çalışma grubu olarak KBB polikliniğimize 6-12 yaş arasında, en az 6 aydır burun tıkanıklığı, ağzı açık uyuma, horlama ve ağız solunumu şikayetleri ile başvuran 144 hasta ve kulak ve işitme muayenesi ile başvuran 65 sağlıklı çocuk olmak üzere toplam 209 çocuk dahil edildi. Hastaların aileleri çalışma ile ilgili bilgilendirildi ve yazılı onam formları alındı. Kronik adenotonsilliti olan, eş zamanlı rinosinüziti olan, nazal septum deviyasyonu ve nazal polip gibi nazal patolojisi olan, astımı olan, seröz otitis media tespit edilen, kardiyak hastalığı olan, son bir ayda nazal/sistemik antihistaminik veya antiinflamatuar ilaç kullanan ve ailesi tarafından VAS skoru işaretlenemeyen hastalar çalışma dışında bırakıldı.

Katılımcıların öyküleri alındı ve fizik muayeneleri Kulak Burun ve Boğaz Hastalıkları uzmanı tarafından yapıldı. Adenoid dokusunun boyutu, fleksible fiberoptik nazofaringoskop (2,8 mm) kullanılarak değerlendirildi. Adenoid dokunun büyüklüğü, oturur pozisyonda ve istirahat halinde adenoid dokusunun koanal açıklığa oranı %0-25 ise evre 1, %26-50 ise evre 2, oranı % 51-75 ise evre 3 ve > %75 ise evre 4 olarak derecelendirildi [5].

Katılımcıların aileleri çocuğun alerjik rinit semptom şiddetlerini vizüel analog skalası (VAS) kullanılarak 0'dan (semptom yok) 10'a (en şiddetli semptom) kadar derecelendirdi [3]. Ayrıca ailelerden çocuklarının şikayetlerini total nazal semptom skoru (TNSS)'nda yer alan burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma, göz kaşıntısı, postnazal akıntı şikayetleri göz önünde bulundurarak 0'dan 3'e kadar derecelendirmeleri istendi ve bu puanlar toplanarak TNSS puanı hesaplandı [6].

Elde edilen tüm veriler IBM SPSS Statistics 21.0 programına aktarıldı. Verilerin normal dağılıma uygunluğu Kolmogrov-Smirnov testi ile değerlendirildi. Gruplanmış veriler için ki-kare analizi kullanıldı, gruplar arası farklılığı saptamak için ikili gruplarda Mann-Whitney U testi, > 2 grup varlığında Kruskal-Wallis testleri kullanıldı. Veriler arasında korelasyon varlığını araştırmak için Spearman korelasyon analizi yapıldı. p < 0.005 değeri istatiksel olarak anlamlı kabul edildi. Çoklu grup karşılaştırılmasında yapılan post-hoc testinde p < 0.008 değeri istatiksel olarak anlamlı kabul edildi.

Bulgular

Tablo 1: Gruplara göre değerlendirilen parametrelerin karşılaştırılması

Adenoid hipertrofisinin evresine göre gruplandırıldığında gruplar arasında TNSS ve VAS skorları bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edildi (Tablo 2).

Tablo 2: TNSS ile VAS Skorlarının adenoid hipertrofisi evresine göre değerlendirilmesi

Ayrıca TNSS ile adenoid hipertrofisi evresi ve VAS ile adenoid hipertrofisi evresi arasında pozitif yönde korelasyon tespit edildi (sırasıyla p <0.001, p: 0.83; p < 0.001, p:0.86).

Tartışma

Kronik infamasyon epitelyal ve lenfoid hücre büyümesine ve adenoid hipertrofiye neden olabilmektedir. Ancak adenoid hipertrofi kronik alerjik uyarılmayla da ortaya çıkabilir. Bu yüzden alerjik rinitin adenoid hipetrofi gelişmesinde rolü olabileceği düşünülmektedir [7]. Yapılan çalışmalarda AH'nin alerjik hastalığı, özellikle de AR olan çocuklarda daha sık olduğu gösterilmiştir [8,9]. AH tespit edilen AR'li çocuklarda hastalığın persistan ve daha ciddi seyrettiği ve özellikle nazal konjesyon şikayetlerinde artış olduğu görülmüştür. Ayrıca astım eşlik etmeyen AR'li çocuklarda AH'nin daha sık olduğu gösterilmiştir [10].

VAS alerjik rinitin şiddetini belirlemede kolay, hızlı ve kullanışlı bir semptom skorlama yöntemidir. Bousqet ve ark tarafından, birinci basamak sağlık hizmetine başvuran hastalar üzerinde yapılan çalışmada < 5 VAS skoruna sahip hastaların hafif, >6 VAS skoruna sahip hastaların orta-ağır AR'i olduğu belirlenmiştir [3]. Del Cuvillo ve ark tarafından hem birinci basamak hem de uzman tarafından değerlendirilen hastalarda yapılan çalışmada VAS skoru 4'e kadar olan hastalarda hafif, 4-7 arası orta ve 7'nin üzerinde olan hastalarda ise ciddi AR varlığı tespit edilmiştir [4]. Çalışmamızda hastaların VAS skorları adenoid hipertrofisi evreleri arasında karşılaştırıldığında evrenin artması ile VAS skorunda artma olması bize AH evresi arttıkça AR semptomlarının ağırlaştığını göstermiştir. Bu da AH olan hastalarda alerjik rinit varlığının değerlendirilmesinin önemini hatırlatmıştır.

TNSS, VAS gibi subjektif olarak hastaların semptomlarının değerlendirildiği bir testtir. Yapılan çalışmalarda AR semptom şiddetini objektif olarak ölçen yöntem olan peak nazal inspiratuar hava akımı düşüşü ile TNSS skorlarının artışı arasında kuvvetli korelasyon olduğu gösterilmiştir. [11]. TNSS kullanılarak AR'li hastalar üzerinde yapılan çalışmalarda TNSS ortalaması tedavi öncesinde 8.2-8.4 olarak tespit edilmiştir [12]. Çalışmamızda TNSS skorları ortalaması literatür ile uyumlu olarak çalışma grubunda 9.1 olarak tespit edildi. Ayrıca çalışmamızda adenoid dokusu büyüklüğü ve AH evresi arttıkça TNSS'nin arttığının saptanması da bize VAS'ta olduğu gibi AH boyut ve evresi arttıkça semptomların şiddetlendiğini göstermiş olup yine AH olan hastalarda alerjik rinit değerlendirilmesinin önemini bir kez daha pekiştirmiştir.

Çalışmamız bazı kısıtlılıklara sahiptir. Öncelikle çalışmaya dahil ettiğimiz çocuklarda alerjik rinit tanısı konulmamıştır. Ancak literatürde AR tanı ve tedavi izleminde VAS ve TNSS skorlarının kullanılabilirliği önceden yapılan çalışmalarda kanıtlanmıştır. İkinci olarak çocuk hastaların alerji ile ilgili semptom şiddetlerinin subjektif yöntemlerle değerlendirilmiş olması da bir diğer kısıtlılıktır.

Sonuç olarak, bu çalışmada adenoid hipertrofisi olan ve olmayan çocuklar arasında TNSS ve VAS skorları arasında istatiksel olarak anlamlı farklılık ve adenoid hipertrofisi ile VAS ve TNSS skorları arasında korelasyon elde edilmiştir. AH ile AR birlikteliği sık görülen bir durumdur. AH olan hastalarda adenoid volümü arttıkça alerjik rinit semptomlarının şiddeti de artığı için AH olan hastalarının çocuk alerji uzmanları ile birlikte değerlendirilmesi yapılarak bu çocuklarda tedavi başarısı arttırılabilir.

Kaynaklar

1) Evcimik MF, Dogru M, Cirik AA, Nepesov MI. Adenoid hypertrophy in children with allergic disease and influential factors. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2015;79(5):694-7. [ Özet ]

2) Costa DJ, Bousquet PJ, Ryan D, Price D, Demoly P, Brozek J, Schünemann HJ, Bousquet J. Guidelines for allergic rhinitis need to be used in primary care. Prim Care Respir J 2009;18(4):250-7. [ Özet ]

3) Bousquet PJ, Combescure C, Neukirch F, Klossek JM, Méchin H, Daures JP, Bousquet J. Visual analog scales can assess the severity of rhinitis graded according to ARIA guidelines. Allergy. 2007;62:367-72. [ Özet ]

4) Del Cuvillo A, Santos V, Montoro J, Bartra J, Davila I, Ferrer M, Jauregui I, Sastre J, Mullol J, Valero A. Allergic rhinitis severity can be assessed using a visual analogue scale in mild, moderate and severe. Rhinology. 2017;55(1):34-38. [ Özet ]

5) Saedi B, Sadeghi M, Mojtahed M, Mahboubi H. Diagnostic efficacy of different methods in the assessment of adenoid hypertrophy. Am J Otolaryngol. 2011 Mar-Apr;32(2):147-51. [ Özet ]

6) Onerci Celebi O, Araz Server E, Yigit O, Longur ES. Adaptation and validation of the Turkish version of the Nasal Obstruction Symptom Evaluation scale. Int Forum Allergy Rhinol. 2018 Jan;8(1):72-76. doi: 10.1002/alr.22031. Epub 2017 Nov 22. [ Özet ]

7) Marseglia GL, Caimmi D, Pagella F, Matti E, Labó E, Licari A, Salpietro A, Pelizzo G, Castellazzi AM. Adenoids during childhood: the facts. Int J Immunopathol Pharmacol. 2011 Oct;24(4 Suppl):1-5. [ Özet ]

8) Eren E, Arslanoglu S, Erdem SB, Nacaroglu T, Karkiner CS, Can D, Onal K. Chicken or the egg: the dilemma of allergic rhinitis versus adenoid hypertrophy. Rhinology 2015; 53(2):154-159. [ Özet ]

9) Modrzyn´ski M, Zawisza E, Rapiejko P, Przybylski G, Królikiewicz J, Lipiec A. The occurrence of atopic hypersensitivity in children with adenoid hypertrophy. Przegl Lek 2002; 59: 1003-1006. [ Özet ]

10) Dogru M, Evcimik MF, Calim OF. Does adenoid hypertrophy affect disease severity in children with allergic rhinitis ? Eur Arch Otorhinolaryngol. 2017 Jan;274(1):209-213. [ Özet ]

11) Ellis AK, Soliman M, Steacy L, Boulay MÈ, Boulet LP, Keith PK, Vliagoftis H, Waserman S, Neighbour H. The Allergic Rhinitis Clinical Investigator Collaborative (AR-CIC): nasal allergen challengeprotocol optimization for studying AR pathophysiology and evaluating novel therapies. Allergy Asthma Clin Immunol. 2015;11(1):16. [ Özet ]

12) Valero A, Izquierdo I, Giralt J, Bartra J, del Cuvillo A, Mullol J. Rupatadine improves nasal symptoms, quality of life (ESPRINT-15) and severity in a subanalysisof a cohort of Spanish allergic rhinitis patients. J Investig Allergol Clin Immunol. 2011;21(3):229-35. [ Özet ]