ÇOCUKLARDA TONSİLLER AKTİNOMİÇES KOLONİZASYONUNUN TONSİL ÇAPI VE SİSTEMİK İNFLAMATUAR İNDİKATÖRLERE ETKİSİ

Dr. Halil Altın KARATAŞ¹

¹Konya Numune Hastanesi, KBB Servisi, Konya, Türkiye

Özet

Amaç: Tonsillektomi yapılan pediatrik hastalarda tonsiller aktinomikoz prevalansını belirlemek ve aktinomiçes varlığının tonsil çapına, ortalama platelet hacmi (OPH), nötrofil/lenfosit oranı (NLO) ve platelet/lenfosit oranı (PLO) değerlerine olan etkisinin incelenmesidir.

Yöntem: Araştırma tek merkezde tonsillektomi±adenoidektomi uygulanan pediyatrik hastaları içeren retrospektif çalışma olarak planlanmıştır. Hasta dosyalarından yaş, cinsiyet, tonsil boyutu, OPH, nötrofil, lenfosit değerleri, aktinomiçes varlığı kaydedilmiştir. Daha sonra NLO ve PLO hesaplanmıştır. İstatistiksel analiz için ki-kare testi, student t testi ve mann wihtney u testleri yapılmıştır.

Bulgular: Çalışmaya 602 hasta dahil edildi. Çalışmaya alınan hastaların cinsiyetleri 284 (%47,2) kadın ve 318 (%52,8) erkekti. Yaş ortalamaları 7,28 ±3,24 yıl (aralık: 2-18) olarak tespit edildi. Ortalama sağ tonsil çapı 27,48±5,42(aralık: 15-45) olarak tespit edilmiştir. Aktinomiçes kolonizasyonu tonsillektomi olan grupta 3 (%4,2), adenotonsillektomi olan grupta 42 (%7,9), toplam 45 (%7,5) hastada tespit edildi. Ortalama OPH değeri 8,47±1,10 (aralık: 5,78-12,20); NLO ortalaması 1,41±1,06 (aralık: 0,26-14,25); PLO ortalaması 121,18±43,25 (aralık: 24,39-333,33) olarak tespit edilmiştir.

Sonuç: Çalışmamızda aktinomiçes varlığı ile tonsil çapı ve arasında bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Aktinomiçes varlığının OPH, NLO ve PLO değerlere bir etkisi tespit edilememiştir. Aktinomiçes kolonizasyonun tonsil çapında artışa neden olduğu ve yaşla beraber kolonizasyonun arttığı; ayrıca kolonizasyonun sistemik inflamatuar bir etki oluşturmadığı söylenebilir.

Özet

Giriş

Tonsillektomi materyallerinde saptanabilen ve aynı zamanda flora bileşeni olan Aktinomiçesler gram pozitif, dallanan anaerobik, spor oluşturmayan, ipliksi bakterilerdir[1]. Prevelansı %1,3-37 arasında değişen tonsiller aktinomiçes kolonisazyonu tonsiller hipertrofiye neden olduğu öner sürülmektedir[2]. Ancak, aktinomiçesler ile tonsiller hipertrofi ile ilişkinin olmadığını ortaya koyan çalışmalar da mevcuttur[3,4]. Bu nedenle aktinomiçes kolonisazyonu ile tonsil büyüklüğü arasındaki tartışma devam etmektedir.

Ortalama platelet hacmi (OPH), nötrofil/lenfosit oranı (NLO) ve platelet/lenfosit oranı (PLO) basit bir kan sayımı ile elde edilebilecek sistemik inflamasyon göstergesi olarak kullanılabilecek parametrelerdir[5-9]. Tonsiller aktinomiçes kolonizasyonunun sistemik inflamatuar etkilerini inceleyen çalışmalar sınırlıdır. Bu çalışmanın amacı aktinomiçes kolonizasyonun prevelansını, tonsil çapına, OPH, NLO ve PLO değerlerine olan etkisinin incelenmesidir.

Giriş

Yöntem ve Gereçler

Çalışma geriye dönük ve kayıt tabanlı bir kohort çalışması şeklinde planlandı. Araştırma için yerel etik kurul onayı alındı Çalışma dosya verileri üzerinden geriye dönük planlandığı için bilgilendirilmiş onam gerekliliklerinden muaf tutuldu. Bu çalışmada gerçekleştirilen tüm prosedürler, kurumsal ve/veya ulusal araştırma komitesinin etik standartlarına ve 1964 Helsinki deklarasyonuna ve daha sonraki değişikliklere veya karşılaştırılabilir etik standartlara uygundur.

Çalışmaya 01.12.2018 ile 31.03.2020 tarihleri arasında ikinci basamak sağlık hizmeti sunan tek merkezde tonsillektomi ve adenotonsillektomi ameliyatlatları yapılan hastalar dâhil edildi. Tonsillektomi işlemlerinin tamamı genel anestezi altında soğuk bıçak yöntemi veya bipolar elektrokoter yardımı ile yapıldı. Yaşı 18'den büyük olan hastalar çalışmaya alınmadı. Ameliyatı hastanemizde yapılmayan hastalar çalışmaya dâhil edilmedi. Herhangi bir ek hastalığı bulunan ya da ameliyat öncesi tahlillerinde anormallik saptanan ve verilerinde eksiklik olan hastalar çalışmaya alınmadı.

Hastanemizde tonsillektomi±adenoidektomi genel anestezi altında uygulanmaktadır. Cerrahi olarak çıkarılan tonsillektomi materyalleri rutin olarak %10 formalin ile fikse edilir, parafin mumu içine gömülüp ve hematoksilenosin ile boyanır. Preparatlar ışık mikroskobunda değerlendirilip ve histopatolojik bulgular patoloji raporu olarak kaydedilir. Hastalara ait aktinomiçes kolonizasyonu varlığı ve tonsil çapıyla ilgili bilgiler patoloji raporlarından alınmıştır.

Merkezimizde ameliyat öncesi rutin kan örnekleri antekübital venden hemşire tarafından etil en-diamin-tetrasetik asit (EDTA) içeren tüplere alınmıştır. Nötrofil, lenfosit, platelet, ortalama platelet hacmi hematoloji analizör cihazı ile ölçülmüştür. Nötrofil, lenfosit, platelet, ortalama platelet hacmi verileri hasta dosyasında bulunan ameliyat öncesi kan sonuçlarından temin edilmiştir. Nötrofil sonucunun lenfosit sonucuna bölünmesiyle nötrofil lenfosit oranı, platelet sonucunun lenfosit ölçümüne bölünmesiyle platelet/lenfosit oranı hesaplandı. Çalışma için hasta dosyalarından yaş, cinsiyet verileri temin edildi. Çalışmaya alınan hastalar aktinomiçes kolonizasyonunun olup olmamasına göre iki gruba ayrıldı.

Verileri tanımlamak ve özetlemek için tanımlayıcı istatistiksel analiz yapıldı. Gruplar arasındaki farklılıkları (ortalama değerler, median ve standart sapma, SD) analiz etmek için Student-T testi ve ki-kare testi yapıldı. p değeri <0.05 anlamlı olarak kabul edildi. Tüm istatistiksel prosedürler, IBM SPSS Sürüm 20.0 kullanılarak gerçekleştirilmiştir.

Yöntem ve Gereçler

Bulgular

Çalışmaya 71 tonsillektomi 531 adenotonsillektomi hastatası olmak üzere toplam 602 hasta çalışmaya dahil edildi. Çalışmaya alınan hastaların cinsiyetleri 284 (%47,2) kadın ve 318 (%52,8) erkekti. Yaş ortalamaları 7,28 ±3,24 yıl (aralık: 2-18) olarak tespit edildi. Ortalama sağ tonsil çapı 27,48±5,42(aralık: 15-45); sol tonsil çapı 27,15±5,13 (aralık: 15-50); ortalama tonsil çapı 27.31±5 olarak tespit edilmiştir. Aktinomiçes kolonizasyonu tonsillektomi olan grupta 3 %4,2, adenotonsillektomi olan grupta 42 %7,9, toplam 45 (%7,5) hastada tespit edildi. Ortalama OPH değeri 8,47±1,10 (aralık: 5,78-12,20); NLO ortalaması 1,41±1,06 (aralık: 0,26-14,25); PLO ortalaması 121,18±43,25 (aralık: 24,39-333,33) olarak tespit edilmiştir. (Tablo 1)

Tablo 1: Tonsiller aktinomiçes kolonizasyonu olan hastaların istatistiksel verileri

Aktinomiçes kolonisazyonu olan grupta bulunan hastaların cinsiyetleri 25 (%55,6) kadın ve 20 (%44,4) erkekti. Yaş ortalamaları 8,42 ±3,22 yıl (aralık: 2-18) olarak tespit edildi. Ortalama sağ tonsil çapı 30,66±4,17(aralık: 19-40); sol tonsil çapı 29,06±4,15 (aralık: 18-38,5); ortalama tonsil çapı 29,86±3,94 olarak tespit edilmiştir. Ortalama OPH değeri 8,77±1,18 (aralık: 5,80-11,70); NLO ortalaması 1,29±0,71 (aralık: 0,38-3,63); PLO ortalaması 128,39±47,26 (aralık: 52,35-264,71) olarak tespit edilmiştir.

Aktinomiçes kolonisazyonu olmayan grupta ise hastaların cinsiyet dağılımı 259 (%46,5) kadın ve 298 (%53,5) erkekti. Yaş ortalamaları 7,18 ±3,22 yıl (aralık: 2-18) olarak tespit edildi. Ortalama sağ tonsil çapı 27,22±5,43 (aralık: 15-45); sol tonsil çapı 26,99±5,43(aralık: 15-50); ortalama tonsil çapı 27,11±5,03 olarak tespit edilmiştir. Ortalama OPH değeri 8,45±1,09 (aralık: 5,78-12,20); NLO ortalaması 1,42±1,08 (aralık: 0,26-14,55); PLO ortalaması 120,59±42,90 (aralık: 24,39-333,33)) olarak tespit edilmiştir.

Adenotonsillektomi ve tonsillektomi olan hastalarda yapılan pearson ki-kare testinde aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı tespit edilmemiştir (p=0,268). Yapılan student-t testi analizinde aktinomiçes kolanizasyonu olan grup ile olmayan grup arasında sağ tonsil çapı (p<0,001), sol tonsil çapı (p=0,003), ortalama tonsil çapı (p<0,001) ve yaş (p=0,014) değişkenleri açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu tespit edilmiştir. Ancak OPH değeri açısından anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir (p=0,062). Yapılan Mann Whitney U testinde NLO (p=0,312) ve PLO (p=0,316) değişkenleri açısından iki grup arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Cinsiyet değişkeni açısından Pearson ki-kare testinde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir (p=0,242). (Tablo 2)

Tablo 2: Aktinomiçes kolonizasyonu olan ve olmayan hastaların değerlendirme parametrelerine göre istatiksel verileri.

Bulgular

Tartışma

Tonsiller aktinomiçes kolonisazyonu ile ilgili çalışmalar 1896 yılından beri yapılmakla beraber ilk çalışmalarda prevelans %1,3-35,21 arasında tespit edilmiştir[2,10-15]. Son zamanlarda yapılan çalışmalarda da aktinomiçes prevelansları yine geniş bir aralıkta %4,8-61,5 olduğunu ifade edilmektedir[1,3,4,16,17]. Bizim çalışmamızda aktinomiçes kolonizasyonu %7,5 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar Aydın ve arkadaşlarının bulduğu sonuçlara çok yakın olmakla beraber literatürün genelinden düşüktür. Bunun sebebinin popülasyon farklılığı, antibiyotik kullanım sıklığı ve histopatolojik inceleme yapan uzmanın yaklaşımındaki farklılıktan kaynaklandığı düşünülmektedir.

Aktinomiçes kolonizasyonunun tonsil hipertrofisi ile ilgili literatürde net bir kanıya varılmamıştır. Özgürsoy ve ark. Aktinomiçes varlığında tonsillerdeki lenfoid folikül sayısını arttırdığını tespit etmişlerdir Pransky ve ark. yaptığı çalışmada da aktinomiçes kolonizasyonun lenfoid doku hiperplazisi ile ilgili olabileceğini ifade etmiştir[12,18]. Takasaki ve ark. ile Kutluhan ve ark. tarafından yapılan çalışmalarda da aktinomiçes varlığı ile tonsil hacminin arttığını göstermişlerdir[17,19]. Ancak Toh ve ark. yaptıkları çalışmada aktinomiçes kolonizasyonunun tonsil boyutunu etkilemediğini ifade etmişlerdir[16]. Bizim çalışmamızda aktinomiçes kolonizasyonu olan gruptaki hem sağ hem sol hem de ortalama tonsil çaplarının kolonizasyon olmayan gruptan daha büyük ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıydı. O nedenle aktinomiçes kolonizasyonunun tonsil hipertrofisi ile ilişkili olduğu söylenebilir.

OPH'nin enflamatuar hastalıklarda, pozitif veya negatif korelasyon gösterdiğini ve enflamasyon belirteci olarak kullanılabileceği ile ilgili çalışmalar mevcuttur[5-7]. Ayrıca NLO ve PLO değerlerinin sistemik inflamasyonun bir göstergesi olduğunu ifade eden çalışmalar mevcuttur[8,9]. Bizim çalışmamızda aktinomiçes kolonizasyonu olan grupla olmayan grup arasında OPH, NLO ve PLO açısından anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Tonsillerde aktinomiçes kolonizasyonun sistemik inflamatuar bir yanıta sebep olmadığı söylenebilir.

Çalışmamızda iki grup arasında yaş açısıdan anlamı bir ilişki tespit edilmiştir. Aktinomiçes kolonizasyonu olan grubun yaş ortalaması olmayan gruptan daha yüksek bulunmuştur. Bu bulgu Lierop ve ark. çalışmalarındaki bulgulara benzerdir[3]. Bunun yanında Malgarejo ver ark. tarafından yapılan çalışmada 5-16 yaş arasında aktinomiçes kolonizasyonunun daha sık olduğunu ifade etmişlerdir[20]. Aydın ve ark. çalışmalarında yetişkinlerde aktinomiçes kolonizasyonunun çocuklardan daha fazla olduğu tespitini yapmıştır[4]. Çalışmamızın sonucu olarak yaşla birlikte aktinomiçes kolonizasyonunun arttığı söylenebilir. Fakat cinsiyet değişkeni açısından iki grup arasında anlamı bir fark tespit edilememiştir.

Tartışma

Sonuç

Sonuç olarak aktinomiçes kolonizasyonu tonsil büyüklüğü ve yaşla ilişkili görünmektedir. Fakat Aktinomiçes kolonisazyonu MPV, NLO, PLO gibi sistemik inflamatuar yanıt belirteçlerini etkilememektedir. Bakteri kaynaklı bir toksin ya da bakteri kaynaklı ürünler lokal lenfoid hiperplaziye neden olmuş olabilir. Ayrıca yaşla kolonisazyonun artması bunun immün sistemin maturasyonu ile ilişkili olabileceğini konusunda fikir verebilir. Gelecekteki immün sistemin cevabına ve matürasyonuna yönelik çalışmalar bu konuda daha fazla bilgi verebilir.

Sonuç