Arama

KBB-Forum 2024 , Cilt 23 , Sayı 3

İŞİTME KAYBI DERECESİNE GÖRE İŞİTME KAYIPLILARIN VE NORMAL İŞİTEN KARDEŞLERİNİN YAŞAM KALİTESİNİN İNCELENMESİ

Uzm.Ody. Öykü ÖKTEM¹, Dr. Hülya GÖÇMENLER², Dr. Şengül TERLEMEZ³

¹İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Odyoloji Ana Bilim Dalı, Odyoloji Programı, İstanbul, Türkiye
²İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Odyoloji Ana Bilim Dalı, Odyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye
³İstanbul Aydın Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Odyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye

Özet

Amaç: Bu araştırmanın amacı işitme kayıplı çocuklarda işitme kaybının derecesinin normal işiten kardeşinin yaşam kalitesine etkisini incelemektir.

Gereç ve Yöntemler: Araştırmaya yaşları 2-18 arasında 50 işitme kayıplı çocuk ve 50 normal işiten kardeşi olmak üzere toplam 100 katılımcı dahil edilmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında çocuk katılımcılara işitme değerlendirmesi (Saf ses Odyometri, konuşma odyometrisi ve serbest alan ölçümü) yapılmıştır. İkinci aşamada tüm katılımcılara Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇİYKÖ) uygulanmıştır.

Bulgular: İşitme kayıplı çocuklar ve normal işiten kardeşlerinin ÇİYKÖ ölçeğindeki Toplam ölçek puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir (p>0,05). Ölçek alt boyutlarına göre, işitme kayıplı çocukların ve işiten kardeşlerinin fiziksel sağlık ve psikososyal sağlık toplam puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>0,05). İşitme kayıplı çocukların ve kardeşlerinin işitme kaybı derecelerine göre ölçek toplam puanı (ÖTP), fiziksel sağlık toplam puanı (FSTP) ve psikososyal sağlık toplam puanı (PSTP) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>0,05).İşitme kayıplı katılımcıların özel eğitim süreleri, işitme kaybı tanı yaşları, işitme cihazlanma yaşları, koklear implant yaşları, koklear implant kullanma süreleri ve işitme cihazı kullanma süreleri ile işitme kayıplı katılımcıların ÖTP, FSTP, PSTP puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir. (p>0,05).

Sonuç: İşitme kaybının derecesinin işitme kayıplı bireyler ve normal işiten kardeşlerin yaşam kaliteleri üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. İşitme kayıplı bireyler ve normal işiten kardeşlerinin yaşam kalitelerinin birbirlerine benzer olduğu bulunmuştur.

Özet

Giriş

İşitme, dış ortamdaki sesleri duyma ve algılama becerisidir. İşitme sistemi periferik ve santral olmak üzere iki bölümden incelenir.[1] Normal işiten bireylerde dış kulak, orta kulak, iç kulakla birlikte işitme siniri ve işitme korteksi bütünleşmiştir. Bu yapıların herhangi birinde meydana gelen hasar işitme kaybına neden olur.[2]

İşitme kaybını doğru bir şekilde tanılamak, santral ve periferik işitme sistemini değerlendirmek için gerekli davranışsal elektroakustik ve elektrofizyolojik testler yapılmaktadır. Bu testler saf ses odyometrisi, yaşa uygun pediatrik davranış testleri, konuşma odyometrisi, immitansmetrik testler, elektrofizyolojik testler, işitme tarama testleri ve otoakustik emisyonları içerir.[1]

İşitme kayıplılarda rehabilitasyon; işitme cihazları, koklear implantlar ve işitmeye yardımcı dinleme teknolojileri kullanılarak yapılmaktadır. İşitme kaybının fonksiyonel etkilerini azaltmak için çeşitli medikal yaklaşımlar mevcut olmasına rağmen, bu yaklaşımların sonuç vermediği durumlarda kişinin işitebilmesini sağlamak amacıyla işitme cihazları kullanılır. İşitme cihazının temel görevi; konuşma seslerini hastanın işitme kaybına uygun bir biçimde yükseltmek ve doğallığını bozmadan sesi kulağa iletmektir.[3] İşitme cihazları, işitme kaybının günlük iletişim ve sosyal yaşam üzerindeki etkisini en aza indirmeyi ve azaltmayı amaçlayan tıbbi ve cerrahi olmayan bir müdahaledir.[4] Koklear implant ameliyatları genellikle işitme cihazlarından tam olarak yararlanamayan ileri-çok ileri derecede işitme kaybı olan çocuklara yapılır.[5] İşitme cihazlarından yeterli verim alamayan kişiler, dil gelişimi bozulan çocuklar bu becerilerini geliştirmek için koklear implant kullanabilirler.[6,7,8]

Dil edinim süresinde, sosyal iletişim kuramında çocukların dilsel çevresinin ve ailenin çocukla olan iletişiminin önemini vurgulanmaktadır.[9] İşitme kaybı olan çocukların yaklaşık %95'i normal işiten anne ve babaların çocuklarıdır.[10] Engelli çocuklar, ebeveynlerinin ve diğer aile üyelerinin yaşamlarını doğrudan etkilemektedir.[11] Kardeş ilişkisi, küçük kardeşin doğumuyla başlayan ömür boyu süren bir ilişkidir. Ben-merkezci olarak dünyaya gelen çocuklar, kardeşleriyle paylaşma duygusu geliştirirler. Aynı zamanda kardeşler birbirleri için sosyal bir destek kaynağıdır.[11,12] Korkmaz (2008), engelli kardeşlere yönelik tipik olarak geliştirilen kardeş tutumlarını kıskançlık, düşmanlık, suçluluk, üzüntü, korku, mahcubiyet ve sıkıntı, reddetme, uzlaşma ve kabullenme olarak belirtmektedir.[13] Ergenlikle birlikte normal gelişim gösteren kardeşlerin de ebeveynlerinin ilk tepkilerine benzer tepkiler gösterme ve büyüdükçe, yetişkinlerin tepkilerine benzer tepkiler gösterme olasılıkları daha yüksektir. İşitme engelli çocukların ebeveynlerin yanı sıra normal işiten ve normal gelişim gösteren kardeşlerin de işitme kayıplı kardeşlerine karşı içgüdüsel olarak sorumluluk, koruma ve bakım duygularına sahip oldukları görülmektedir. Bu genellikle göz ardı edilir, ancak engelli kardeşleri olan çocuklar ailenin en önemli üyeleridir, bu nedenle kardeşlerinin duygu ve ihtiyaçlarını belirlemek çok önemlidir.[14]

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yaşam kalitesini; kişinin içinde yaşadığı kültür ve değerler çerçevesinde hedefler, beklentiler, standartlar ve ilgiler ile ilgili olarak yaşamdaki yerini algılaması olarak tanımlamaktadır. Niceliksel sağlık ölçümlerinin aksine, yaşam kalitesi insanların öznel yaşam doyumunu, genel refahını ve işlevselliğini yansıtan bir kavramdır.[15] Yaşam kalitesini ölçekler ve anketler ile değerlendirmek mümkündür. İşitme kayıplılarda yaşam kalitesinin değerlendirildiği ölçeklerden birisi de Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇİYKÖ)'dür. ÇİYKÖ, 2-18 yaş arası çocuk ve ergenlerin sağlıkla ilgili yaşam kalitelerini ölçmek için 1999 yılında geliştirilmiş bir yaşam kalitesi ölçeğidir.[20] Dört alt formdan oluşur. Bunlar fiziksel sağlık, duygusal işlevsellik, sosyal işlevsellik, okul işlevselliğidir.[28]

Literatürde işitme kayıplıların yaşam kalitelerinin incelendiği çalışmalar mevcuttur[16,17,18]. Bunun yanısıra işitme kayıplı çocukların normal işiten kardeşlerinin yaşam kalitesi de değerlendirilmiştir. Ancak işitme kaybının derecesine göre işiten kardeşlerin yaşam kalitelerinin incelendiği bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışma; işitme kaybının derecesinin işitme kayıplı bireylerin ve normal işiten kardeşlerinin yaşam kalitesi üzerine etkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda, araştırmanın hipotez soruları aşağıdaki gibidir;

1.İşitme kayıplı kardeşi olan normal işiten çocukların yaşam kalitesi nasıldır?

2.İşitme kayıplı kardeşin işitme kaybının derecesi, normal işiten kardeşin yaşam kalitesini nasıl etkilemektedir?

Giriş

Yöntem ve Gereçler

Bu araştırma için Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan onay alınmıştır (karar no; 2011-KAEK-26/257 sayılı 2023-7/46).

Araştırmaya katılan tüm katılımcılara ve ailelerinden araştırmacı tarafından yüz yüze sözlü olarak bilgi verilmiş, ayrıca katılımcıların ailelerinden gönüllü onam formu alınmıştır.

Katılımcılar
Araştırmaya 2-18 yaş aralığında toplam 100 kişi dahil edilmiştir. İşitme kayıplı katılımcıların %44 (n=22)'ünün kız, %56 (n=28)'sının erkek olduğu; normal işiten kardeşlerin %60 (n=30)'ının kız, %40 (n=20)'ının erkek olduğu görülmektedir. İşitme kayıplı katılımcıların yaş dağılımlarının ortalama 9,24±4,79 (min 2, maks 18) olduğu; normal işiten kardeşlerin yaş ortalama 9,82±5,24 (min 2, maks 18) olduğu görülmektedir.

Araştırmaya dahil edilme kriterleri; 2-18 yaş aralığında olması, kardeşlerden birinin işitme cihazlı veya koklear implantlı olması, kardeşlerden diğerinin işitmesinin normal sınırlarda olması, çalışmaya gönüllülük esasıyla katılmaları, katılımcıların ana dilinin Türkçe olmasıdır. Araştırmadan dışlanma kriterleri; 2-18 yaş aralığının dışında olması, çocuklarda işitme engeli dışında herhangi bir ek bir psikolojik ya da fizyolojik engel bulunmasıdır.

Araştırmaya katılan bireylerden 2 ile 7 yaş arasında olan çocukların ölçek formlarını doldurması için ebeveynlerinden destek alınmıştır. Araştırmaya 30 ebeveyn dahil edilmiştir. Ebeveynlerin yaşlarının ortalama 35,23±6,60 (min=24, maks=50) olduğu görülmektedir. Araştırmaya dahil edilen işitme kayıplı katılımcıların ebeveynlerinin %83,33 (n=25)'ünün kadın/anne, %16,66 (n=5)'sının erkek/baba olduğu görülmektedir. Ebeveynlerin meslek dağılımları incelendiğinde, %73,33 (n=22)'ünün ev hanımı, %3,33 (n=1)'ünün sağlık personeli, %3,33 (n=1)'ünün öğretmen, %6,66 (n=2)'sının polis, %3,33 (n=1)'ünün kamu personeli, %10 (n=3)'unun özel sektör olduğu görülmektedir. Katılımcıların ekonomik durum dağılımları incelendiğinde, %23,33 (n=7)'ünün 8500-10000 TL, %33,33 (n=10)'sinin 10001-13000 TL, %43,33 (n=13)'ünün 13000 üstü TL olduğu görülmektedir.

Çalışma Prosedürleri
Araştırma iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada işitme kayıplı bireylere araştırmacı tarafından odyolojik değerlendirme yapılmıştır. İkinci aşamada ise çalışmanın amacı ve yöntemi hakkında katılımcılara ve katılımcıların ebeveynlerine araştırmacı tarafından bilgi verilmiştir. Ardından 2-7 yaş arası katılımcıların ebeveynlerine, 8-18 yaş arası katılımcılara ise araştırmacı tarafından Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği uygulanmıştır.

Odyolojik Değerlendirme Test Prosedürleri
İşitme kayıplı kardeşe ölçek uygulamasından önce araştırmacı tarafından 2x2 m²'lik uluslararası standartlara uygun 1999'da yapılmış çift cidarlı sessiz kabinde odyolojik değerlendirmeleri (saf ses odyometrisi, konuşma odyometrisi, serbest saha değerlendirmeleri) yapılmış olup hava yolu işitme eşikleri, kemik yolu işitme eşikleri, konuşma testleri ve cihazlı/implantlı serbest alan değerlendirmeleri yapılmıştır. Hava yolu değerlendirme ve konuşma testleri yapılırken supraaural Telephonics TDH-39P M118086 kulaklık kullanılmıştır. Kemik yolu değerlendirmede Radioear B-71W kemik vibratör kullanılmıştır. Kullanılan odyometre Danimarka menşeili Interacoustics markasının AC-40 model klinik odyometrisidir. Serbest alanda işitme cihazlı/implantlı değerlendirmeler yapılırken katılımcı ile hoparlör mesafesi 1 m olarak tutulmuştur. Katılımcıların işitme kaybının derecesi Clark, J. G. (1981) sınıflandırmasına göre belirlenmiştir.[19]

Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği
Pediatric Quality of Life Questionnare (PedsQL), 1999 yılında Varni ve arkadaşları tarafından 2-18 yaş arası çocuk ve ergenlerin sağlıkla ilgili yaşam kalitesini değerlendirmek için geliştirilmiştir.[20] Çalışmamızda ülkemizde geçerlilik güvenirliği Üneri ve Memik tarafından 2007 yılında yapılan ÇİYKÖ'nün Türkçe versiyonunun 2-18 yaş grubu kullanılmıştır. Bu ölçekte DSÖ'nün tanımladığı sağlık koşullarını karakterize eden fiziksel sağlık, duygusal işlevsellik ve sosyal işlevsellik alanlarıyla birlikte okul işlevselliği de sorgulanır. Yaygın bir yaşam kalitesi ölçeği olan ÇİYKÖ okul ve hastane gibi büyük popülasyonların olduğu alanlarda hem sağlıklı hem de hasta olan çocuk ve ergenlerde kullanıma uygun olan toplamda 23 maddelik bir yaşam kalitesi ölçeğidir. ÇİYKÖ dört farklı yaş grubu için hazırlanmıştır. 2 ila 4 yaş grubu için hazırlanan ölçek ebeveynler tarafından doldurulmaktadır. Bu formun okul alt bölümünde diğer formlardan farklı olarak 5 yerine 3 madde bulunmaktadır. 5 ila 7 yaş grubu için hazırlanmış ölçeğin ebeveyn formu bulunmaktadır. 8 ila 12 yaş grubu için ebeveyn ve çocuk, 13 ila 18 yaş grubu için geliştirilmiş olan ölçeğin ebeveyn ve ergen formu bulunmaktadır. Ebeveyn formunu bakım veren kişi, çocuk formu ise çalışmaya alınan çocuk tarafından doldurulmaktadır. Değerlendirme üç alanda gerçekleşir.İlk olarak ölçek toplam puanı (ÖTP), ikinci olarak fiziksel sağlık toplam puanı (FSTP), üçüncü olarak duygusal, sosyal ve okul işlevselliğini değerlendiren madde puanlarının da hesaplanmasıyla elde edilen psikososyal sağlık toplam puanı (PSTP) hesaplanmaktadır. Maddeler 0 ila 100 arasında puanlanır. Soruya verilen cevap "hiçbir zaman" olarak işaretlenmişse 100, "nadiren" olarak işaretlenmişse 75, "bazen" olarak işaretlenmişse 50, "sıklıkla" olarak işaretlenmişse 25, "hemen her zaman" olarak işaretlenmişse 0 olarak puanlanır. Puanların toplanıp doldurulan madde sayısına bölünmesiyle toplam puan elde edilir. ÇİYKÖ toplam puanı ne kadar yüksek ise, sağlıkla ilgili yaşam kalitesinin de o kadar iyi olduğu varsayılmaktadır.[21]

İstatistiksel Analiz
Araştırmada elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 25.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotları (sayı, yüzde, min-maks değerleri, ortalama ve standart sapma) kullanılmıştır. Normal dağılıma sahip verilerde; ikiden fazla bağımsız grup karşılaştırılmasında tek yönlü varyans analizi, numerik değişkenler arasındaki ilişkiyi test etmek için Pearson korelasyon uygulanmıştır (p<0.05).

Yöntem ve Gereçler

Bulgular

Katılımcıların işitme kaybının derecelere göre dağılımları incelendiğinde, %26'sının çok ileri (n=13), %18'inin ileri (n=9), %22'sinin orta-ileri (n=11), %18'inin orta (n=9), %16'sının hafif (n=8) olduğu görülmektedir. Katılımcıların 13'ü koklear implant kullanmakta, 37 tanesi de işitme cihazı kullanmaktadır.

Tablo 1'de çalışmaya katılan bireylerin demografik özelliklerinin dağılımları gösterilmiştir.

Tablo 1: Çalışmaya katılan çocukların demografik özellikleri dağılımları (n=100)

İşitme kayıplı katılımcıların özel eğitim sürelerinin ortalama 96 ay olduğu; işitme kaybı tanı yaşı ortalama 8 ay olduğu; işitme cihazlanma yaşı ortalama 14 ay olduğu; implant yaşı ortalama 30 ay olduğu; implant kullanma sürelerinin ortalama 86 ay olduğu; işitme cihaz kullanma sürelerinin ortalama 72 ay olduğu görülmektedir.

Tablo 2'de işitme kayıplı çocuk ve normal işiten kardeşinin ölçek puanlarının karşılaştırılması verilmiştir.

Tablo 2: İşitme kayıplı çocuk ve kardeşinin ölçek puanlarının karşılaştırılması

İşitme kayıplı çocuk ve kardeşi arasında ölçek toplam puanı, fiziksel sağlık toplam puanı ve psikososyal sağlık toplam puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>0,05).

Tablo 3'te işitme kayıplı katılımcıların, işitme kaybının derecesinin ölçek toplam puanları, fiziksel ve psikososyal sağlık toplam puanlarına olan etkisi verilmiştir.

Tablo 3: İşitme kaybı derecesine göre işitme kayıplı bireylerin ölçek puanlarının karşılaştırılması

İşitme kayıplı katılımcıların işitme kaybı derecelerine göre ölçek toplam puanı (ÖTP), fiziksel sağlık toplam puanı (FSTP) ve psikososyal sağlık toplam puanı (PSTP) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir (p>0,05).

Tablo 4'te normal işiten katılımcıların, kardeşlerinin işitme kaybının derecesine göre ölçek toplam puanları, fiziksel ve psikososyal sağlık toplam puanlarına olan etkisi verilmiştir.

Tablo 4: İşitme kaybı derecesine göre kardeş ölçek puanlarının karşılaştırılması

Normal işiten katılımcıların, kardeşlerinin işitme kaybının derecelerine göre ölçek toplam puanı (ÖTP), fiziksel sağlık toplam puanı (FSTP) ve psikososyal sağlık toplam puanı (PSTP) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir (p>0,05).

Tablo 5'te çalışmaya katılan işitme kayıplı çocukların demografik özelliklerine göre ölçek puanlarının karşılaştırılması verilmiştir.

Tablo 5: Çalışmaya katılan işitme kayıplı çocukların demografik özelliklerinin ölçek puanlarının karşılaştırılması

İşitme kayıplı katılımcıların özel eğitim süreleri, işitme kaybı tanı yaşları, işitme cihazlanma yaşları, koklear implant yaşları, koklear implant kullanma süreleri ve işitme cihazı kullanma süreleri ile işitme kayıplı katılımcıların ÖTP, FSTP, PSTP puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir (p>0.05).

Bulgular

Tartışma

Bu çalışmada işitme kayıplı bireylerin ve normal işiten kardeşlerin yaşam kalitelerine bakıldığında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı, yaşam kaliteleri puanlarının birbirine benzer olduğu bulunmuştur. Bu bulgu, araştırmadaki işitme kayıplı çocukların ve normal işiten kardeşlerinin yaşam kalitelerinin birbirine benzer olduğunu göstermektedir. Bu bulguyla benzer şekilde Alnuhayer et al. (2020), işitme kayıplı bireylerde ve normal işiten bireylerde ölçek toplam puanı, psikososyal sağlık toplam puan ve fiziksel sağlık toplam puanı arasında anlamlı bir fark olmadığını bulmuşlardır.[21] Bu çalışmaların aksine, Çolaklıoğlu vd. (2019) çalışmalarında ailede işitme kaybı olan bireyin anne-babayı etkilediği kadar normal gelişim gösteren kardeşi de olumsuz etkilediğini belirtmişlerdir. Bunun nedenini geçirilen duygusal süreç ve kardeşin de yaşının küçük olmasına karşın alınan erken sorumluluk duygusu olarak belirtmişlerdir.[19] Benzer şekilde, Ronner vd. (2020) yaptıkları çalışmalarında işitme kayıplı olan bireylerin normal işitenlere göre yaşam kalitesi puanlarının daha düşük olduğunu bulmuşlardır.[22] Araştırmamızdaki bulguların literatürden farklı olmasının sebebi çalışmaya dahil edilen katılımcı sayısının azlığı ve katılımcıların işitme kaybının erken teşhisiyle (ortalama 8 ay) birlikte özel eğitim sürelerinin (ortalama 96 ay) ideal zaman aralığında olması olabilir. Erken müdahale, öğrenme ve öğretme deneyimlerinin sağlanması çocuğun yeterliliklerinin artırılması ile yaşam kaliteleri puanları ortalamanın üzerinde (70,72) bulunmuş olabilir. Bu çalışmada ölçek yöntemine ek olarak niteliksel görüşme yöntemleri de dahil edilseydi sonuçların literatürle uyumlu olacağı düşünülmektedir.

Bu çalışmada, işitme kaybının derecesi, işitme kayıplı çocuğun ve işiten kardeşinin yaşam kalitesini anlamlı düzeyde etkilememektedir. Benzer olarak, Niemensivu et al. (2018) yaptıkları çalışmada işitme kaybının derecesine göre Health-Related Quality of Life (HRQoL) puanları arasında anlamlı bir fark olmadığını belirtmişlerdir.[24]

Literatürde işitme kayıplı çocuklar ve işiten kardeşlerinin yaşam kalitelerinin değerlendirildiği pek çok çalışma mevcuttur. Ancak bizim çalışmamızın özgün değerini oluşturan ve işitme kaybının derecesinin işiten kardeşin yaşam kalitesine etkisini inceleyen bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu sebeple araştırmamızın bu bulgusu literatürle desteklenememektedir. Bizim çalışmamıza benzer ancak farklı engel gruplarının dahil edildiği bir araştırmada, Yaman (2019), engelli kardeşi olmayan katılımcıların yaşam kalitelerini engelli kardeşi olanlara göre daha yüksek olarak belirlemiştir.[23] İşitme kaybı tanılandıktan sonra ebeveynler işitme kayıplı çocuklarına daha çok zaman ve psikolojik efor harcamaktadır. Ancak bu durum beraberinde aynı evde yaşayan diğer kardeşlere ebeveyni tarafından yeterince zaman ayrılamamasına sebep olabilmektedir. Çalışmamızda, katılımcı sayısı daha fazla olsaydı elde edilen bulguların farklılık gösterebileceği düşünülmektedir. Bu kapsamda benzer bir konuda yapılacak ileriki çalışmalarda ileri ve çok ileri derecede işitme kayıplı koklear implant kullanıcısı hastalar ile farklı derecede işitme kayıplı çocukların normal işiten kardeşlerinin yaşam kalitesinin daha büyük popülasyon ile karşılaştırılması önerilmektedir.

Bu çalışmada işitme kayıplı çocukların özel eğitim süresinin, işitme kaybı tanı yaşının, işitme cihazı ve koklear implant kullanma yaşı ve süresinin işitme kayıplı çocukların yaşam kalitesini anlamlı ölçüde etkilemediği tespit edilmiştir. Bu konuda yapılan literatürdeki çalışmaların bizim bulgumuzun aksine, Brodie et al. (2018) işitme cihazları üzerine yaptıkları araştırmalarında işitme cihazı kullanımının yaşam kalitesinin üzerinde pozitif yönlü ilişkisi olduğunu vurgulamışlardır.[25,26] Benzer şekilde Stewart (2000)'ın çalışmasında uygun işitme cihazı kullanımı ve rehabilitasyon eğitimi işitme kayıplı bireylerin ve ailesinin yaşam kalitesini olumlu yönde etkilediğini bulmuştur.[27] Bizim çalışmamızda demografik özelliklerin işitme cihazı kullanıcılarında yaşam kalitesi üzerine etkisinin tespit edilememesinin nedeni katılımcı sayısının yetersizliği olarak düşünülmektedir. Çalışmamızda 8 kişi hafif, 9 kişi orta, 11 kişi ise orta ileri, 9 kişi ileri, 13 kişi ise çok ileri derecede sensörinöral işitme kayıplıdır.

Tartışma

Sonuç

Bu araştırmaya göre, işitme kayıplı çocukların ve normal işiten kardeşlerinin yaşam kaliteleri benzerdir. İşitme kaybında erken tanı, cihazlanma ve özel eğitime başlanması çocukların yaşam kalitelerini olumlu etkilediği gibi işiten kardeşlerinin yaşam kalitelerini de olumlu etkiler.

Bu çalışmaya ek olarak kardeşlerin doğum sırası, yaş farkı, ailedeki kardeş sayısı, aile büyüklüğü ve ebeveynlerin tutumlarına göre çocukların yaşam kalitelerinin farklılık gösterip göstermediği niteliksel ve yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla derinlemesine araştırılabilir.

Araştırmanın Sınırlılıkları
Bu çalışma tek bir merkezde yapılmıştır. Farklı demografik bölgelerden, farklı merkezlerden, farklı eğitim düzeyinde ebeveynler dahil edildiğinde çocukların yaşam kalitesinde değişmeler olabilir.

Sonuç