KBB-Forum 2017 , Cilt 16 , Sayı 4

İŞİTME KAYBI OLAN HASTALARDA ÖZÜR ORANININ BELİRLENMESİNDE 4000 HZ FREKANSI EŞİĞİ KULLANIMI İLE 3000 HZ FREKANSI EŞİĞİ KULLANIMININ KARŞILAŞTIRILMASI

Dr. Hüsamettin YAŞAR, Dr. Yalçın ALİMOĞLU, Odym. Fatma TELLİ, Odym. Büşra GÜNDOĞAN
Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kulak Burun Boğaz Hastalıkları, İstanbul, Türkiye

Özet

Amaç: Sağlık kurulu pratiğinde işitme özürlük oranının belirlenmesinde 30 Mart 2013 tarihli Özürlülük ölçütü, sınıflandırılması ve özürlülere verilecek sağlık kurulu raporları hakkındaki yönetmelik kullanılmaktadır. Bu yönetmeliğe göre her iki kulak için 500, 1000, 2000 ve 4000 Hz frekanslarındaki işitme eşikleri belirlenmekte ve işitme engeli, özür oranı hesaplanmaktadır. Ancak, gürültüye bağlı işitme kayıplarından en çok etkilenen frekans 4000 Hz'dir ve bu nedenle işitme kayıplarının hesaplanmasında daha yüksek bir özür oranına neden olma ihtimali ortaya çıkmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'daki bazı sağlık sistemlerinde özürlülük oranı belirlenmesinde 3000Hz frekansı kullanılabilmektedir. Çalışmamızda, gürültüye bağlı işitme kaybından en çok etkilenen 4000 Hz'teki eşiğin özürlük oranına etkisini araştırmayı amaçladık.

Gereç ve Yöntem: Bu amaçla, sağlık kuruluna özür oranının belirlenmesi için başvuran hastalarda saf ses odyometrisinde 500, 1000, 2000 ve 4000Hz eşiklerinin yanında 3000Hz eşiği de tespit edildi. Total işitme kaybı olan ve her iki kulakta da normal işitmesi olan hastalar çalışma dışında bırakıldı. 500, 1000, 2000 ve 4000 Hz eşikleri (PTA 5124); ve 500,1000, 2000 ve 3000 Hz eşikleri (PTA 5123) kullanılarak özür oranları tespit edildi. Ayrıca 4000 Hz eşiği ile 3000 Hz eşikleri arasındaki farklar da hesaplandı.

Bulgular: Çalışma için toplam 140 hasta değerlendirildi. İşitmesi normal veya total işitme kaybı olan 49 hasta çalışma dışında bırakıldı, 91 hasta incelendi. 4000 Hz ile 3000 Hz eşikleri arasındaki fark sağ kulak için 6,31±9,56(-20 - 35) dB (Z=-2,485; p=0,013); sol kulak için 6,86±7,91(-10-25) (p=0,008;Z=-2,637) idi. Özür oranı PTA 5124'e göre %18,17±10,91(2-42); PTA 5123'e göre %16,74±11,04(0-42) idi. PTA 5124'e göre özür oranı ile PTA 5123'e göre özür oranı arasındaki fark %1,42±1,89(-2-6) (p=0,364) idi.

Sonuç: 4000 Hz eşiği yerine 3000 Hz eşiğinin kullanılarak özür oranının hesaplanması özür oranları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farka yol açmamıştır. Bu nedenle 4000 Hz eşiğini kullanmak özür oranının fazla çıkmasına neden olmuyor gibi görünmektedir. Gürültüye bağlı işitme kaybından özellikle etkilenmiş gruplarda benzer bir araştırma yapılması uygun olabilir.

Giriş

Sağlık kurulu pratiğinde işitme kaybı ve buna bağlı olarak özür oranının belirlenmesi sık bir başvuru nedenidir. İşitme kaybının değerlendirilmesi için 30 Mart 2013 tarihli "Özürlülük ölçütü, sınıflandırılması ve özürlülere verilecek sağlık kurulu raporları hakkındaki yönetmelik" kullanılmaktadır. Bu yönetmeliğe göre özür oranının belirlenmesi için hastalara saf ses odyometri yapılmakta ve 500, 1000 , 2000 ve 4000Hz’deki işitme eşikleri tespit edildikten sonra işitme engeli ve özür oranı tespit edilmektedir. 4000Hz frekansı gürültüye bağlı işitme kaybından en sık etkilenen frekanstır[1]. Bu yüzden odyogramda ani eşik yükselmeleri görülebilmektedir. Çalışmamızda 4000 Hz yerine 3000Hz eşiğinin kullanılmasının özürlük ve işitme engeli oranlarına olası etkisini araştırmayı amaçladık.

Yöntem ve Gereçler

Şubat ile Ağustos 2017 tarihleri arasında işitme kaybı nedeniyle özür oranının belirlenmesi için kurumumuz sağlık kuruluna ve görevli kulak burun boğaz hastalıkları uzmanına başvuran hastalar çalışmamıza dahil edilmiştir. Saf ses odyometriye koopere olamayan, her iki kulakta da total işitme kaybı olan ve her iki kulakta da normal işitme seviyesi tespit edilen hastalar çalışma dışında bırakılmıştır.

Hastalara saf ses odyometrisi testi uygulanarak her iki kulak için 500Hz, 1000Hz, 2000Hz, 3000Hz ve 4000 Hz’deki işitme eşikleri tespit edilmiştir. 3000 Hz ile 4000 Hz eşikleri birbirleriyle karşılaştırılmıştır. 100 dB’den yüksek işitme eşikleri ilgili yönetmeliğe uygun olarak 100dB olarak kabul edilmiştir.

Ayrıca 30 Mart 2013 tarihli “Özürlülük ölçütü, sınıflandırılması ve özürlülere verilecek sağlık kurulu raporları hakkındaki yönetmelik”e göre 500Hz, 1000Hz, 2000Hz ve 4000Hz’deki iştime eşikleri(PTA 5124) her iki kulak için toplandıktan sonra ilgili yönetmelikteki tablolar da kullanılarak önce işitme engeli ve bundan da faydalanılarak özür oranı hesaplanmıştır. 500Hz, 1000Hz, 2000Hz ve 3000Hz eşikleri(PTA 5123) toplandıktan sonra aynı yönetmelikteki tablolar kullanılarak işitme engeli ve özür oranı hesaplanmıştır. Özür oranları birbirleriyle karşılaştırılmıştır.

Çalışmamız kurumumuz İlaç Dışı Araştırmalar Etik Kurulu onayıyla yapılmıştır(2017/440) . Çalışmaya katılan bütün hastalardan bilgilendirilmiş onam alınmıştır.

İstatistik analiz için SPSS 17 programı kullanılmıştır.

Bulgular

Çalışma için toplam 140 hasta değerlendirilmiş. İşitmesi normal veya total işitme kaybı olan 49 hasta çalışma dışında bırakılmış, 91 hasta incelenmiştir.

4000 Hz ile 3000 Hz eşikleri arasındaki fark sağ kulak için 6,31±9,56(-20 - 35) dB; sol kulak için 6,86±7,91(-10-25) idi. Sağ ve sol kulak 4000Hz eşikleri 3000Hz eşiklerinden istatistiksel olarak anlamlı olarak küçüktü, (sağ kulak Z=-2,485; p=0,013) ve ( sol kulak Z=-2,637; p=0,008).

PTA 5123 ve 5124 kullanılarak yapılan değerlendirme için işitme engeli ve özür oranları Tablo 1’de görülmektedir. 5124’e göre işitme engeli ile 5123’e göre işitme engeli arasındaki fark 2,04±2,32(-2,8-7,5) idi. İstatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu (p=0,319). 5124'e göre özür oranı ile 5123'e göre özür oranı arasındaki fark %1,42±1,89(-2-6) idi. İstatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu (p=0,364). PTA 5124 ile 5123 arasındaki özür oranları farkları ve bunların sıklığı Tablo 2’de görülmektedir.

Tablo 1: PTA 5123 ve 5124’e göre işitme engeli ve özür oranı değerleri

Tablo 2: PTA 5124 ile 5123 arasındaki özür oranı farkları ve bunların sıklığı

Tartışma

İşitme kaybı nedeniyle özür oranının belirlenmesi için hastanelerin sağlık kurullarına yapılan başvuruların önemli sebepleri arasında gürültüye bağlı işitme kaybı, presbiyakuzi, genetik işitme kayıpları ve ototoksisite önemli bir yer tutmaktadır. Farklı ülkelerde işitme kaybına bağlı özür oranının belirlenmesi için farklı frekansların eşikleri ve farklı hesaplamalar kullanılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde en sık kullanılan AAO-1979 metodunda 500, 1000, 2000 ve 3000 Hz frekanslarının eşikleri kullanılmaktadır. Bunun yanında 1000, 2000, 3000 Hz (U.S. Department of Labor); 500, 1000, 2000 Hz(AAOO-1959); ve 1000, 2000, 3000, 4000 Hz (ASHA) eşiklerini kullanan metotlar da mevcuttur[2]. Birleşik Krallık’ta 1000, 2000 ve 3000Hz frekans eşikleri kullanılmaktadır[3]. Almanya’daki sağlık sisteminde de 500, 1000, 2000 ve 4000Hz frekansları kullanılmaktadır. [4]. Bu metotların ana farkları kullandıkları frekanslardır. Yüksek frekansları kullanan metotların daha yüksek özür oranları bildirmektedirler[2]. Ülkemizde 1000, 2000, 3000 ve 4000 Hz frekansları kullanılmaktadır.

Biz çalışmamızda hesaplama kurallarını değiştirmeden kullanılan frekanslardan 4000 Hz yerine gürültüye bağlı işitme kaybından daha az etkilenen 3000 Hz frekansının kullanılması ile işitme engeli ve özür oranlarında anlamlı bir değişiklik olup olmayacağını araştırdık. 4000 Hz ile 3000 Hz eşikleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmasına rağmen, bu test retest güvenilirliği içinde sayılan 10dB’den küçüktü.

Özür oranlarındaki değişiklikler Tablo 2'de incelendiğinde da olguların yaklaşık %80’inde %2 veya altında bir özürlülük oranı değişikliğine neden olmuştur. Bu da özürlük oranı belirlenmesi uygulamasında çok küçük bir farka karşılık gelmektedir. 4000 Hz eşiği yerine 3000 Hz eşiğinin kullanılarak işitme engeli ve özür oranının hesaplanması istatistiksel olarak anlamlı bir farka yol açmamıştır. Bu nedenle 4000 Hz eşiğini kullanmak özür oranının fazla çıkmasına neden olmuyor gibi görünmektedir.

Çalışmamızda hastaları seçmek için işitme kaybı olması dışında başka bir kriter kullanmadık. Bu durum günlük işitme kaybına bağlı özür oranının belirlenmesi için kurumumuza yapılan başvuruları yansıtmaktadır.

Özellikle gürültüye bağlı işitme kaybı başta olmak üzere yüksek frekanslı işitme kaybından özellikle etkilenmiş gruplarda benzer bir araştırma yapılması ileri araştırmalar açısından konuya daha fazla açıklık getirmek için iyi olabilir.

Çıkar çatışması
Yazarların makaleyle ilgili dolaylı veya dolaysız ticari bağlantıları yoktur. Araştırma için destek alınmamıştır. Yazarlar çıkar çatışması olmadığını bildirirler.