KONKA BULLOZA TİPLERİ VE FARKLI PATOLOJİK İÇERİK GÖRÜLME SIKLIĞI

Dr. Muhlis BAL, Dr. Güler BERKİTEN, Dr. İlhan TOPALOĞLU

Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 1.KBB, İstanbul, Türkiye

Özet

Amaç: Konka bulloza tip ve patolojilerini değerlendirmek ve son 10 yıllık dönemde konka bulloza tanısı alan ve cerrahi tedavi uygulanan hastalarımızı literatür verileri ışığında tartışmak.

Gereç ve Yöntem: Kliniğimizde son 10 yıllık dönemde Konka bulloza (KB) nedeniyle cerrahi tedavi uygulanan 226 hasta (347 KB) incelendi. Hastaların tümü radyolojik ve histopatolojik olarak retrospektif olarak gözden geçirildi.

Bulgular: 226 hastanın 139'u (% 61,5) kadın, 87'si (% 38,5) erkek olup yaşları 14 ile 59 (ort. 32, SD: 27,36) arasında değişiyordu. En sık başvuru nedeni burundan rahat nefes alamama, başağrısı, koku almada azalma ve geniz akıntısıydı. Hastalarımızın tümüne orta konka parsiyel rezeksiyonu (lateral laminektomi ) uygulandı. 347 KB'nin 326'sında (%93,95) sadece yaygın pnömatizasyon, 11(%3,17)'inde KB içinde pü (piyosel) olduğu gözlendi. 10(%2,88) hastada da fungus topu, inverted papillom, polip, kemik septasyon gibi diğer patolojiler mevcuttu.

Sonuç: Literatür çalışmalarına benzer şekilde bizim serimizde de izlendiği gibi her ne kadar orta konka içeriği yüksek oranda pnömatize ise de orta konka içerisinde farklı patolojik oluşumların da olabileceği akılda tutulmalıdır.

Özet

Giriş

Konka bülloza (KB), konkanın havalanması (pnömatizasyon) olup sinonazal anatominin en sık görülen varyasyonlarından biridir[1]. KB sıklığı %14-53,6 arasında değişmektedir[2-3]. En sık orta konkada görülür. Üst ve alt konkada ender olarak bulunur[4]. KB tek taraflı olabileceği gibi her iki nazal kavitede de saptanabilir[1,5]. Çoğunlukla asemptomatik olan KB, ostiomeatal komplekste drenajı ve havalanmayı bozarak sinüs patolojilerine de neden olabilir[1-4].

KB, havalanmasına göre 3 gruba ayrılır. Lameller tip, konkanın vertikal lamellasının havalanması, bülböz tip konkanın alt segmentinin havalanması, lameller ve bülböz kesimlerin birlikte havalanması ise ekstensif KB'dir[6,7].

10 yıllık dönemde KB nedeniyle cerrahi tedavi uygulanan 226 hasta ve Paranazal sinüs Bilgisayarlı Tomografi (BT)'leri retrospektif olarak incelenerek KB tip ve patolojileri literatür verileri eşliğinde sunuldu.

Giriş

Yöntem ve Gereçler

Kliniğimizde son 10 yıllık dönemde KB nedeniyle cerrahi tedavi uygulanan 226 hasta çalışmaya dahil edildi. Daha önce nazal bölgeden operasyon geçiren ve masif sinonazal polipozis saptanan olgular çalışma dışında bırakıldı. Klinik semptomlar, nazal ve postnazal endoskopik muayene bulguları ve paranazal sinüs BT sonuçları ile tanı koyuldu.

Hastanın yaşı, cinsiyeti, başvuru anındaki şikayet ve bulguları, ayrıntılı öykü alımı kaydedildi. Tüm hastaların paranazal sinüs BT'leri incelenerek KB büyüklükleri, bilateral veya unilateral olup olmadığı, bilateral olanlarda dominant taraf ve orta konka havalanma tipi değerlendirildi.

Cerrahi yöntem
Tüm hastalarımızda cerrahi işlem, endoskopik yöntemle lateral parsiyel konka rezeksiyonu şeklinde gerçekleştirildi. 113 hastamızda cerrahi işlem genel anestezi, 93 hastamızda ise lokal anestezi uygulanarak yapıldı. Cerrahi işlem uygulanırken anestezi sağlandıktan sonra pnömatizasyonun en belirgin olduğu noktadan ay bıçak yardımıyla konka içine girildi. Konka içine girildikten sonra insizyon testere hareketiyle serbest alt kenar boyunca devam ettirildi. Bundan sonra ay bıçak ucu yukarı çevrilerek konka yapışma yerine kadar insizyon tamamlandı. Konka içine girilirken fazla basınç uygulanmamasına dikkat edildi. Konka lamelinin çok kalın olduğu durumlarda insizyon konka makasıyla pnömatizasyonun posterior sınırına kadar devam ettirildi. Makasla üst-ön sınır insize edilirken makas ucunun medial lamelladan uzak duruldu. Orta konkanın elevatörle ayrılan lateral lamellası düz forsepsle tutulup; hafif bir rotasyon hareketiyle dışarı alındı.

Cerrahi işlem sırasında alınan materyallerin tümü histopatolojik olarak değerlendirildi.

Yöntem ve Gereçler

Bulgular

Çalışmaya 139'u kadın (%61,5), 87'si erkek (%38,5) olmak üzere toplam 226 hasta dahil edildi. Yaşları 14 ile 59 arasında olan hastaların yaş ortalaması 32 (SD:27,36) idi. En sık başvuru nedeni burun tıkanıklığı, baş ağrısı, koku almada azalmaydı.

KB en sık eşlik eden nazal patoloji 98 olgu (%43,36) ile septum deviyasyonuydu. 47 hastada KB ile birlikte sinüzit bulguları (%20,79), 193 hastada burun tıkanıklığı (%85,39), 163 hastada (%72,12) baş ağrısı yakınması vardı. 81 (%35,84) hastada izole konka bulloza mevcut olup baş ağrısı ve burun tıkanıklığına katkısı nedeniyle tedavi edildi.

226 hastaya uygulanan toplam endoskopik parsiyel KB rezeksiyonu sayısı 347'idi. 121 (%53,54) hastada bilateral KB görüldü (Resim 1). Bilateral KB olan hastaların 37'sinde (%36,28) sağda, 29'unda (%32,74) solda dominant olup, 55'inde (%30,97) ise her iki tarafta da eşit büyüklükteydi. Bilateral KB'si olan hastaların paranazal sinüs BT'leri incelendiğinde, sağ nasal kavitede, 51'i (%42,14) lameller, 5'i (%4,14) bülböz, 65'i (%53,72) ekstensif tipte havalanırken, sol nasal kavitede 44'ü (%36,36) lameller, 7'si bülböz (%5,79), 70'i (%57,85) ekstensif tipteydi (Tablo 1).

Büyütmek İçin Tıklayın Resim 1: Preop. koranal planda paranazal sinüs BT görüntüsünde bilateral pnömatize KB.

Tablo 1: Bilateral Konka Büllozaların ayrıntılı değerlendirilmesi

226 hastanın 105'inde tek tarafta konka bulloza mevcut olup, bunların 43'ü (%40,95) sol, 62'si (%59,05) sağ nasal kavitedeydi (Resim 2). Unilateral KB'si olan hastaların paranazal sinüs BT'leri incelendiğinde, sağ taraflı olanların 18'i (%29,04) lameller, 8'i (%12,90) bülböz, 36'sı ekstensif (%58,06) tipte, sol taraflı olanların 14'ü (%32,55) lameller, 6'sı (%13,95) bülböz 23'ü (%53,50) eksensif tipte havalanmıştır (Tablo 2).

Büyütmek İçin Tıklayın Resim 2: Preop. koranal planda paranazal sinüs BT görüntüsünde unilateral masif pnömatize KB.

Tablo 2: Unilateral Konka Büllozaların ayrıntılı değerlendirilmesi

Cerrahi işlem esnasında KB içeriğinde farklı oluşumlarla karşılaşıldı. Alınan metaryallerin histopatolojik inceleme sonucunda, 347 KB'nın 326'sında (%93,95) sadece yaygın pnömatizasyon, 2 olguda fungus topu (%0,58) (Resim 3), 1 olguda inverted papillom (% 0,28 ) (Resim 4), 3 olguda polip (%0,87), 4 olguda kemik septasyon (%1,15) (Resim 5), 11 olguda da 2'si masif olmak üzere piyosel (% 3,17) (Resim 6) karşılaşılan patolojilerdi.

Büyütmek İçin Tıklayın Resim 3: Preop. koranal planda paranazal sinüs BT görüntüsünde sol taraflı pnömatize KB içerisinde mantar topu.

Büyütmek İçin Tıklayın Resim 4: Preop. koranal planda paranazal sinüs BT görüntüsünde sağ taraflı KB kaynaklı inverted papillom.

Büyütmek İçin Tıklayın Resim 5: Preop. koranal planda paranazal sinüs BT görüntüsünde tek taraflı pnömatize KB kemik septasyon.

Büyütmek İçin Tıklayın Resim 6: Preop. koranal planda paranazal sinüs BT görüntüsünde sol taraflı KB ve pürülan sekresyon.

Bulgular

Tartışma

Orta konka pnömatizasyonu ilk defa 1793'de Santorini tarafından tanımlanmış[6], Zuckerkandl tarafından da KB olarak isimlendirilmiştir[3].

KB en sık orta konkada görülür[3]. Üst ve alt konkada nadir olarak bulunur[4]. Bizim çalışmamızda sadece orta konkaların analizi yapıldığı için orta konka dışındaki anatomik varyasyonlar çalışma dışı bırakıldı.

Orta konkanın havalanması en sık ön etmoid hücre gruplarından olur. Arka ve her iki etmoid hücre grubunun havalanmasıyla da oluştuğu bildirilmiştir[5]. Havalanmasına göre KB, lameller tip, bülböz tip ve ekstensif tip olmak üzere 3 gruba ayrılır[6,7]. Bolger ve ark'ları 207 hastanın paranazal sinüs BT'lerini taramışlar ve %46,2 oranında lamellar tip KB, %31,2 oranında bülböz tip KB ve %15,7 oranında ekstensif tip KB bildirmişlerdir[6]. Çalışmamızda ise 347 KB'nin, 194'ü ekstensif (%55,90) tipte olup serimizde en sık görülen havalanma tipiydi. 127'i (%36,60) lameller, 26'sı (%7,50) bülböz tipteydi. Klinik olarak bülböz tip KB'lerin sinüzite predizpozan oluğu kabul edilse de KB tipleri arasında sinüs, ostiomeatal ve frontal reses hastalığı görülmesinde çeşitli çalışmalarda farklı sonuçlar bulunmuştur[7].

KB tek taraflı ya da iki taraflı olarak görülebilir. Bilateral KB oranları, %45-61.5 olarak bildirilmektedir[3,6,7]. Yapılan bir çalışmada KB %51.7 her iki nazal kavitede, %26.7 sağ nazal kavitede, %21.7 sol nazal kavitede saptanmıştır[5]. Bizim serimizde de literatür ile uyumlu veriler elde edildi. 226 hastanın 121'inde (%53,54) bilateral KB, 105'inde (%46,46) de unilateral KB mevcuttu. Bilateral KB olan hastaların 37'sinde (%30,57) sağda, 29'unda (%23,97) solda, 55'inde (%45,46) ise her iki tarafta da dominanttı. Unilateral KB'lerin, 43'ü (%40,95) sol, 62'si (%59,05) sağ nasal kavitedeydi.

KB, çoğunlukla asemptomatik olmakla birlikte ostiomeatal kompleks ve nazal septumla olan ilişkisine ve büyüklüğüne bağlı olarak semptomatik olabilir[2]. KB, ostiomeatal komplekste tıkanıklığa yol açarak sinüzit gelişimine neden olabilmektedir[2,3]. Bu nedenle hastalarımızın başvuru nedenleri arasında burunda tıkanıklık hissi en sık olup, baş ağrısı, koku alamama diğer sık nedenler arasındaydı.

Asemptomatik KB tedavi gerektirmezken, ostiomeatal komplekste tıkanıklığa ve paranazal sinüslerde hastalığa yol açan KB olguları ve KB piyoseli cerrahi olarak tedavi edilmelidir[8]. KB'nin cerrahi tedavisinde total konka rezeksiyonu, lateral/medial parsiyel rezeksiyon ve submukoperiostal rezeksiyon (konkaplasti, turbinoplasti) gibi değişik yöntemlerin kullanıldığı bir çok çalışma mevcuttur[8-12].

Tüm hastalarımızda cerrahi işlem, endoskopik yöntemle lateral parsiyel konka rezeksiyonu şeklinde gerçekleştirildi. 113 hastamızda cerrahi işlem genel anestezi, 93 hastamızda ise lokal anestezi uygulanarak yapıldı.

Cerrahi sırasında KB'nın lateral parsiyel rezeksiyonu yapılırken hava boşluğu olması gereken bölgelerde zaman zaman eşlik eden farklı patolojik yapılar olabilmektedir[12-15]. Kliniğimizdeki 10 yıllık dönemde uygulanan 347 lateral laminektomi sırasında, bunların 326'sında (%93,95) sadece yaygın pnömatizasyon izlendi. 4 ‘ünde (%1,15) PNSBT ile uyumlu olarak cerrahi sırasında kemik septasyon izlenmiştir. Konka bulloza histopatolojik inceleme sonucunda 2'si fungus topu (% 0.58), 1'i inverted papillom (% 0.28 ), 3'ü polip (%0.87), 11'inde 2'si masif olmak üzere piyosel (%3.17) ile uyumlu rapor edilmiştir.

Tartışma

Sonuç

KB sinonazal bölgenin anatomik varyasyonları arasında yüksek oranda görülmektedir. KB değişik patolojilerle birliktelik gösterebilir. Bu serimizde de izlendiği gibi her ne kadar yüksek oranda konka içeriği pnömatize ise de farklı patolojik oluşumların da olabileceği akılda tutulmalıdır.

Sonuç